توجه نکردن، علل زیادی دارد و در این جا به شرح چند علت عمده آن می پردازیم:
معمولا اشخاص به چیزی که بیشتر علاقه داشته باشند، بیشتر توجه می کنند. یکی از علت های عدم توجه(دقت نکردن)، نداشتن علاقه لازم است؛ از این رو باید بدانیم که چگونه کودکان و نوجوانان را علاقمند کنیم که به آن چه می خواهیم و باید یاد بگیرند، توجه کنند.
بسیاری از مواقع، مطلب طوری مطرح می شود که توجه را به خود جلب نمی کند؛ یعنی با این که کودک یا نوجوان مایل به یاد گرفتن است، به علت جالب نبودن موضوع، یا اصلا به آن توجه نمی کند یا پس از مدت کمی خسته و بی علاقه می شود. برای این که چنین اشکالی پیش نیاید، باید آموختنی ها جالب باشند و توجه و دقت را جلب کنند.
گاه با اینکه مطلب جالب است و یاد گیرنده به آن توجه دارد؛ ولی این توجه ادامه نمی یابد و پایدار نیست. مثلا صدای تصادف اتومبیل ها در خیابان، صدای بوق قطار، به هم خوردن درب، زنگ تلفن، زنگ درب خانه، سر و صدای بچه ها در خانه، دیدن یا شنیدن بازی دوستان در خیابان یا در حیاط مدرسه، شنیدن صدای بلند معلم از کلاس مجاور و ... برای چند لحظه مانع تمرکز توجه به فعالیتی مانند حل مسئله حساب یا حفظ کردن شعر شده و موجب پرتی حواس می شود؛ یعنی یاد گیرنده متوجه چیزی می شود که به علتی برایش از کار قبلی جالب تر است.
فرد سالم و باهوش، بایستی به آن چه در اطرافش می گذرد، توجه داشته باشد. معمولا این حواس پرتی، مدت زیادی طول نمی کشد و شخص مجددا متوجه کاری که به آن مشغول بوده، بر می گردد. مربیان و والدین باید شیوه کم کردن مدت این حواس پرتی را بدانند. گذشته از آن چه ممکن است توجه یاد گیرنده را مدتی برهم زند؛ گاهی با این اشکال روبرو می شویم که کودک یا نوجوانی که با علاقه مشغول آموختن مطلب یا انجام کاری است، به علت قرار گرفتن در وضعیتی تازه، مثلا وارد شدن مهمان، پیدا کردن همبازی های جدید در خانه، دعوت شدن به بازی از طرف دوستان یا اجرای برنامه ای مورد علاقه در رادیو یا تلویزیون، دیگر به کار قبلی خود که با علاقه به آن مشغول بود، ادامه نمی دهد.
اگر کودک یا نوجوان در طی روز، درس هایی داشته که مستلزم توجه و دقت زیاد بوده، به خصوص اگر در آن روز هیچ بازی هم نکرده باشد، وقتی به خانه می آید، پر از انرژی حرکتی(مکانیکی) است و می خواهد این نیرو را مصرف کند؛ لذا بازی و کارهای بدنی و کارهای دیگر او را به خود جلب می کند، از طرفی چون ذهنش خسته است، به آموختن توجه نمی کند.
به جز مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم، گاه کودک یا نوجوان به علت آن چه در درونش می گذرد، نمی تواند به موضوع یا مطلب آموختنی توجه کند. طبیعی است کودکی که مثلا دل درد، دندان درد، یا گوش درد دارد، یا گرسنه و خسته است، و یا نگران وضع مالی و سلامتی والدین و دیگر اقوامش است، نمی تواند به خوبی به آن چه گفته می شود توجه و دقت نماید.
پس می بینیم که بی توجهی یادگیرندگان گاه به این علت است که عواملی درونی(حواس پرتی، درد، نگرانی و اضطراب، افسردگی، تخیلات، خستگی، گرسنگی، و ...) یا بیرونی(روی دادها زمان درس در خانه و مدرسه، و ...) مانع توجه و دقت به آموختنی می شود.
کلمات کلیدی:
